Ćwiczenia usprawniające narządy mowy
Ćwiczenia usprawniające narządy mowy
Odpowiedni poziom sprawności narządów artykulacyjnych, głównie języka, warg i podniebienia, warunkuje prawidłową wymowę głosek. Gimnastyka aparatu mowy jest istotnym krokiem w celu osiągnięcia tej ważnej sprawności. Można ją prowadzić w formie zabawy. Powtarzajmy proste ćwiczenia przechodząc do coraz trudniejszych. Sprawmy, aby dziecko odczuwało radość i zadowolenie. Niech będzie to czas dobrej zabawy. Nie krytykujmy, ani nie zmuszajmy do ćwiczeń. Czas trwania i liczbę powtórzeń należy dostosować do indywidualnych potrzeb oraz możliwości dziecka.
A oto ćwiczenia, które pomogą usprawniać narząd mowy Twojego dziecka.
Ćwiczenia warg:
- Cmokanie i parskanie (wprawianie warg w drganie)
- Wymawianie na przemian "a" - "o" lub "e" - "o" przy maksymalnym oddaleniu od siebie górnej i dolnej wargi
- Oddalanie od siebie kącików ust, jak przy "i"
- Zbliżanie do siebie kącików ust (ściąganie warg) jak przy "u"
- Wargi wysunąć do przodu, ściągnąć je (jak przy gwizdaniu) i przesuwać w kąciki ust: w prawo, w lewo, a następnie wykonywać nimi ruchy okrężne
- Masowanie warg zębami (górnymi dolnej wargi i odwrotnie)
- Nadymać policzki przy zwartych wargach
- Nadymać policzki i zatrzymać powietrze w jamie ustnej na około 4 -5 sekund, następnie oddychać przez nos bez zmiany położenia warg i policzków
- Nadymać policzki na zmianę lewy i prawy, przesuwać powietrze z jednej strony jamy ustnej do drugiej przy zwartych wargach
- Wciągać policzki do jamy ustnej (policzki ściśle przylegają do łuków zębowych, wargi tworzą zajęczy pyszczek)
- Przy zwartych szczękach i wargach odciągać na przemian kąciki ust na boki
- Przy zaciśniętych zębach zwierać i rozwierać wargi (zwarcie ma być silne, rozwarcie możliwie największe)
Ćwiczenia języka:
- Dotykanie czubkiem języka na zmianę do górnych zębów, a następnie do górnej wargi przy maksymalnym opuszczeniu szczęki dolnej
- Oblizywanie dolnej i górnej wargi (zlizywanie masy czekoladowej, budyniu)
- Język w kształcie grota wykonuje poziome ruchy wahadłowe od jednego do drugiego kącika ust
- Ruchy koliste języka w prawo i w lewo wewnątrz jamy ustnej
- Oblizywanie lub "odliczanie" zębów i zewnętrznej powierzchni dziąseł pod wargami
- Żuć język, udawać ssanie cukierka
Ćwiczenia usprawniające podniebienie miękkie:
- Płukanie gardła ciepłą wodą (to ćwiczenie pomaga uzyskać dźwięki "k" i "g")
- Wywołanie ziewania przy nisko opuszczonej szczęce dolnej
- Chrapanie na wdechu i wydechu
- Głębokie oddychanie przez usta przy zatkanym nosie
Ćwiczenia oddechowe:
- pozycja wyjściowa (siad na krześle, ręce oparte na kolanach)
- ruch (wdech z uniesieniem rąk przodem w górę)
- pozycja końcowa (wydech z równoczesnym skłonem tułowia w przód)
- dmuchanie na płomień świecy, na wiatraczek;
- chuchanie na dłonie, na szybę
- nadmuchiwanie balonów i gumowych zabawek
- śpiewanie
- puszczanie baniek mydlanych
- dmuchanie na papier, małe autka, chustę
- odliczenie na jednym wydechu, wymawianie na wydechu samogłosek - początkowo pojedynczo, potem po 2-3 (dziecko wymawia jak najdłużej samogłoskę.
Ćwiczenia oddechowe można prowadzić w różnych pozycjach: na siedząco, w pozycji stojącej lub leżącej na plecach i na brzuchu.
Zabawy usprawniające narządy mowy:
"Dzień dobry zwierzątka"
Bardzo wcześnie rano wszystkie zwierzęta jeszcze smacznie spały. Kogut i kury w kurniku na grzędzie (oblizywanie czubkiem języka górnych zębów po wewnętrznej stronie), krowa i koń w oborze (unoszenie języka za górne zęby i cofanie go do podniebienia miękkiego) , a piesek w budzie (język w przedsionku jamy ustnej, oblizywanie górnych zębów).Pierwszy obudził się kogut, wyskoczył z kurnika (szerokie otwieranie buzi i wysuwanie języka nie dotykając o zęby), rozejrzał się po podwórku (kierowanie języka w kąciki ust, przy szeroko otwartych ustach), wyskoczył na płot (unoszenie języka nad górną wargę) i głośno zapiał - kukuryku!! Głośne pianie koguta obudziło kury, które zawołały - ko - ko - ko!! Na śniadanie kurki zjadły ziarenka (chwytanie ziarenek ryżu preparowanego wargami). Obudził się też piesek, zaszczekał - hau hau, hau!! Pobiegał w koło podwórka (usta szeroko otwarte, oblizywanie warg ruchem okrężnym). Zmęczył się bardzo tym bieganiem i dyszy (wysuwanie szerokiego języka do brody).Wyszedł także ze swej kryjówki kotek i zamiauczał - miau, miau!! Wypił mleczko z miseczki (wysuwanie języka nad dłońmi ułożonymi w kształcie miseczki). W chlewiku świnka zaczęła potrącać ryjkiem drzwi. Krowa zaryczała - muu, muu!! A koń zaparskał, że też już nie śpi (parskanie, kląskanie).
,,Indianie’’
Indianie wyruszają ze swojej wioski na polowanie. Żegnają się ze swoimi dziećmi (cmokając całujemy palce prawej ręki) i żonami (cmokając całujemy palce lewej ręki).Wsiadają na swoje konie i jadą (naśladujemy językiem tętent koński, zmieniając brzmienie przez inny układ warg) przez most (usta jak do ,,u’’ i kląskanie) , a potem przez prerię (usta jak do ,,i’’ i kląskanie).Konie zmęczyły się (parskanie) i dają znak, że chcą pić: ihaha, ihaha, ihaha. Indianie zatrzymują swoje konie: prrr… prrr … prrr… Konie piją ( ruchy języka z dołu do góry, naśladujące picie zwierzęcia). Nagle Indianie ujrzeli zwierzynę i strzelili z łuku. Zbliżała się noc, więc musieli rozpalić ognisko. Nie mieli zapałek. Zaczęli od małej iskierki i musieli mocno dmuchać, żeby ognisko się rozpaliło (dmuchanie w złączone ręce). Upiekli na ogniu zwierzynę i zrobili sobie ucztę (mlaskanie i oblizywanie szeroko otwartych ust). Po pewnym czasie zachciało im się spać (ziewanie) i zasnęli (chrapanie). Rano Indianie zwołali rozbiegane konie: a-e-o, y-u-i ( przeciągamy samogłoski). Wsiedli na nie i pojechali przez prerię ( usta jak do ,,i’’, kląskanie ), a potem przez most ( usta jak do ,,u’’ i kląskanie ). Wrócili do wioski i witają się ze swoimi dziećmi ( cmokając całujemy palce prawej ręki) i żonami (cmokając całujemy palce lewej ręki ).
Materiały dla rodziców do pracy z dziećmi:
Ćwiczenia usprawniające język konieczne do ćwiczenia głoski r:
- ·Wysuwanie języka do przodu: język wysoki i szeroki
- ·Unoszenie szerokiego języka na górną wargę
- ·Unoszenie szerokiego języka na górne zęby
- ·Cofanie szerokiego języka wzdłuż podniebienia
- ·Kląskanie językiem-czubkiem
- ·Ssanie cukierka-czubkiem języka
- ·Układanie języka w kształt szpilki, rurki, łyżeczki
- ·Masowanie czubka języka szczoteczką do mycia zębów
- ·Masaż języka przez wysuwanie go między lekko rozwarte zęby
Ćwiczenia przygotowawcze do wymowy głoski r:
- ·Szybkie wypowiadanie głoski [l] dotykając czubkiem języka o górny wałek dziąsłowy.
- ·Powtarzanie szybko sylab:la, la, la,lo, lo, lo,le, le, le,lu, lu, lu,ly, ly, ly.
- ·Wielokrotne, energiczne wypowiadanie [ttt], [ddd], [td] [tdn] (najpierw wolno, potem coraz szybciej) dotykając czubkiem języka o górny wałeczek dziąsłowy przy szeroko otwartych ustach, potem sylaby: te, te, te,ty, ty, ty,de, de, de,dy, dy, dy.
A następnie zbitki sylabowe:teda -teda,tede -tede,tedo -tedo,tedu -tedu,tedy -tedy.
- ·Wymawianie [ddd] z równoczesnymi energicznymi, poziomymi ruchami palcem po wędzidełku podjęzykowym.
- ·Wąski pasek papieru umieszczamy na czubku języka za górnymi zębami i polecamy dmuchać na język energicznie wymawiając ttt na następnie tr. Wówczas papierek odskoczy.
- ·Mocne dmuchanie na czubek języka uniesiony do wałka dziąsłowego, aż do pojawienia się tr.
- ·Akcentowanie głoski [t] w czasie wymawiania: tll, tll, trl (najpierw szeptem, potem głośno).
- ·Powtarzanie sylab szeptem, a następnie głośno:la, la, la, trla,lo, lo, lo, trlo,lu, lu, lu, trlu,le, le, le, trle,ly, ly, ly, trly,trla, trlo, trle, trlu, trly
